شرکت افق

ارتباط بین فضاها در نورپردازی :

ارتباط بین فضاها در نورپردازی و اختلاف شدت روشنایی در فضاهای مجاور یکدیگر و به خصوص فضاهای داخلی و خارجی از اهمیت زیادی برخوردار است .

چرا که نورپردازی بوسیله نور انجام می شود و این نور است که نقش مهم را ایفا و بر درک فضا تأثیر گذار است .

نور ، توانایی ایجاد چشم اندازهای جدید و عمق میدان را دارد .

برای مثال نور را در فضاهای مختلفی بررسی می کنیم .

فضای داخلی به داخلی :

در انتهای یک اتاق نوری وجود دارد ، این نور عمق فضا را نشان می دهد .

پس اگر میزان روشنایی در فضای جلویی اتاق از قسمت عقبی بیشتر باشد ، متعاقباً توجه ها به قسمت جلویی بیشتر خواهد بود .

این روشنایی و نور تمام توجه ها را به اشیا و اجسام موجود در قسمت جلویی جلب می کند .

تاریکی باعث می شود تا مرزهای فضا مثل دیوار و سقف ناپیدادید شده و با بک گراند یکی شوند .

فضای داخلی به خارجی :

نکات مهم در نورپردازی بین دو فضای داخلی و دو فضای خارجی کاملاً مشابه یکدیگر است .

برای مثال از یک خانه با ساختار شیشه ای شروع می کنیم .

 

ارتباط بین فضاها در نورپردازی-خانه شیشه ای اثر ریچارد کلی

در هنگام شب اگر شدت نور فضای داخلی بیشتر باشد بازتابی شدید برروی شیشه ها صورت می گیرد .

این بازتاب باعث ایجاد خاصیت آینه ای برای شیشه ها می شود .

در این حالت فضای داخلی دوبرابر بنظر می رسد و دی اجسام در فضای بیرون غیر ممکن می شود .

هرچه شدت روشنایی در فضای داخل را کمتر کنیم بازتاب برروی شیشه ها کمتر خواهد شد .

در نتیجه می توانیم اشیا و اجسام موجود در فضای خارجی را ببینیم .

یکی از آیتم های مهم در نورپردازی ، کنترل بازتابش نور در شیشه هاست .

فضای خارجی به داخلی :

در ای نوع نورپردازی ، در طول روز نور طبیعی در محیط بیرون وجود دارد .

این نور باعث می شود شیشه ها ، آینه ای شوند و امکان دیده شدن داخل وجود ندارد .

در نتیجه پس از کم شدن شدت نور در فضای خارجی بتدریج شیشه ها از حالت آینه ای خارج شده و فضای داخلی قابل رویت می شود .

در این حالت اگر از چراغ های توکار استفاده کنیم و آن ها را در مقابل شیشه ها نصب کنیم انعکاس کمتری در شیشه ها ایجاد می شود .

شرکت افق

نور و معماری :

نور و معماری به همان اندازه به یکدیگر وابسته اند که جسم و روح بهم وابسته هستند .

نور آسانترین و ارزانترین مواد ساختاری موجود در تولید کیفیت ها و اشیای مورد نیاز محیط انسانی است .

نور امکان شخصیت سازی و حیات بخشیدن به فعالیت های روزمره و بازنمائی زندگی در تصورات و حالات روانی متغیر را فراهم می سازد .

نور نه تنها نقش مهمی در ارزش گذاری بر عناصر معماری دارد بلکه یکی از عوامل مهم تعیین کننده فضا نیز محسوب می شود .

در نتیجه همیشه باید در نظر داشته باشیم که نور باید هماهنگ با معماری بنا ، طراحی شود .

نورپردازی که از معماری بنا تبعیت می کند باعث می شود توجه بیننده از کل به عناصر جزئی هم جلب شود .

بوسیله نورپردازی عناصر معماری درک بصری از فضا ایجاد می شود .

در اینجا طراح است که با برقراری تعادل بین عناصر و انتخاب بهترین نور می تواند تمام آن ها را مورد توجه قرار دهد .

چراکه همیشه نگاه بیننده به بخش های پرنور تر و سپس به بخش های کم نور جلب می شود .

 

نور و معماری

جایگاه معماری در تعریف نور فضاها :

معیارهای اصلی برای شکل گیری روحیه فضای معماری با توجه به عملکردهای هر بنا و زندگی مطلوبی که باید در آن جریان یابد در نظر گرفته می شود .

برای مثال در معماری کهن ایران جهت تأمین بخشی از روشنایی مطلوب می توان از مصالح درخشان در بنا استفاده کرد .

در این حالت با استفاده از نور مناسب از طریق بازتاب سطوح ، روشنایی بیشتری در فضا پدید می آید.

همچنین نور می تواند به ساختار موجود ، وضوح ببخشد .

می توان بوسیله نور بر ساختار خطی و ساختار مرکزی قدرت بخشید .

مثل نور انتهای یک راهروی تاریک .

این نور وسیله ای است برای تأکید بر مسیر حرکت به عنوان یک خط .

آنچه برای خلق این روحیه در دست معماران و طراحان قرار می گیرد ، ابزارهای معمارانه است .

هر فضای معماری برای وجود داشتن و نمایان شدن به ابزاری نیاز دارد .

نور یکی از ابزارهای معماری است .

بخصوص نور طبیعی که در معماری سنتی همواره جهت دهنده است .

نور بر تمامی ابزارهای معماری نیز تأثیرگذار است .

نور مطلوبی که برای بنا در روز و شب در نظر گرفته می شود ،در پیدایش حال و هوای کلی بنا نقش دارد .

شرکت افق

روشنایی معابر :

روشنایی معابر و اصول طراحی آن 

در حقیقت مهم ترین قسمت طراحی در معابر عمومی در هنگام تاریکی ، تأمین نور مورد نیاز به منظور حفظ آرامش و امنیت فردی می باشد .

اگر میزان روشنایی بیش از نیاز باشد قطعاً با توجه به زمان بسیار طولانی در شب هنگام ، انرژی بسیاری به هدر می رود .

اگر این روشنایی کمتر از نیاز باشد قطعاً با صرف انرژی ، نتیجه مطلوب حاصل نشده است .

این میزان روشنایی طبق جدول استاندارد روشنایی معابر ایران ، مصوب وزارت نیرو مشخص و تدوین شده است .

حداقل میزان روشنایی در معابر محلی و مسکونی باید 4 لوکس باشد .

ولی این میزان در شریان های درجه یک مثل بزرگراه ها تا 13 لوکس هم می رسد .

با توجه به تأمین نور در فضاهای مشخص این امر کمی باید با توجه بیشتری صورت گیرد .

 

روشنایی معابر-بزرگراه ها و اتوبان ها

روشنایی معابر باید به گونه ای باشد که :

علاوه بر امنیت کامل فضاهای مورد نظر در صورتیکه دسته کلید یا هر شئ دیگری در هنگام تاریکی از دست شما بر زمین افتاد ، به راحتی بتوانید آن را پیدا کنید .

نکات مهم در طراحی روشنایی معابر :

• همیشه توجه به جغرافیای منطقه بسیار اهمیت دارد .
• اگر مکان نصب غالباً مه آلود باشد باید از نورهای کلوین پائین استفاده کنیم (نورهای گرم )
• در مکان های سردسیر استفاده از لامپ های CFL یا کم مصرف (به دلیل وجود گاز) محدود کنیم یا به حداقل برسانیم .

چراکه این لامپ ها عملکرد خوبی نخواهند داشت .

• در دماهای بسیار بالا و بسیار پائین توجه به مشخصات منبع نوری بسیار حائز اهمیت است .

در نتیجه روشنایی معابر هم به اندازه روشنایی یک فضای سرپوشیده یا حتی منازل مسکونی از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

اهداف اصلی تأمین روشنایی معابر :

• کاهش حوادث و سوانح عمومی (که معمولاً د زمان تاریکی و شب رخ می دهند.)
• ایجاد امنیت و فضایی امن برای تردد افراد
• ایجاد فضای امن برای تردد وسایل نقلیه
• امکان ادامه فعالیت‌ واحد های صنفی ، تجاری و صنعتی در شب
• فراهم آمدن امکان گردش و تفریح برای مردم

شرکت افق

انواع لامپها از گذشته تا امروز :

انواع لامپها از گذشته تا امروز به سه نسل تقسیم می شوند .

نسل اول :

لامپهای الهتابی یا رشته ای 

این لامپها بر پایه ایجاد خلاء در یک  حباب شیشه ای و گداخته شدن یک رشته تنگستنی ایجاد نور می کنند .

نور حاصل بسیار با کیفیت با CRI مناسب می باشد و به همین دلیل توانست سالها تأمین کننده نوری باشد .

اما به دلیل عمر کوتاه (حداکثر 1000 ساعت ) و همینطور اتلاف انرژی بسیار زیاد حدود 95 تا 99 درصد انرژی مصرفی به صورت گرما و حرارت از بین می رفت و سهم ناچیزی به انرژی نورانی تبدیل می شد .

با افزایش جمعیت و کمبود منابع انرژی و همینطور گرم شدن زمین دیگر گزینه مناسبی نبود و باید جایگزینی مناسب برای آن پیدا می شد .

انواع لامپها از گذشته تا امروز-نسل اول

نسل دوم :

لامپهای CFL یا کم مصرف 

این لامپها بر اساس تخلیه الکتریکی گاز است .

بر اساس آن گاز موجود در حباب ( که می تواند به صورت پیچی یا میله ای باشد) رفته رفته گرم  می شود و به تابـش در می آید .

این گاز معمولاً بخار موجود در گاز آرگون یا نئون می باشد که پس از تابش پرتو فرا بنفش ساطع می کند .

پس این پرتو توسط ماده فلورسنت به نور مرئی تبدیل می شود .

در واقع هـمان تکنـولوژی لامپهای مهتابی به صـورت کوچک شـده است .

این لامپ ها مـصرف انرژی را یک پنجم کاهـش می دهند .

عمر طولانـی آنها کـه برابر با 10 تـا 15 برابر لامپ رشته ای بود .

این لامپ ها به سرعت جایگزین لامپ های نسل قبل شدند .

انواع لامپها از گذشته تا امروز-نسل دوم

بعد از مدت کوتاه حدود یکسال در اروپا کم کم معایب بزرگ آن شامل موارد زیر به چشم می خورد :

1- پرتوهای ماوراء بنفش: که بسیار برای سلامتی انسان خطرناک هستند .

2- دیر روشن شدن لامپ : مثل لامپهای نسل اول بلافاصله روشن نمی شدند و چند ثانیه در روشن شدن تأخیر داشتند .

3- استفاده از جیوه که فلزی سنگین و بسیار خطرناک است .

4- گاز فسفر که گازی بسیار سمی است و معمولاً برای درخشان شدن لامپها از آن استفاده می شود .

5- محدودیت در دمای کار این لامپها : این لامپ ها در دمای 25 درجه سانتیگراد در زمان 4 دقیقه به حد اکثر نور خود می رسند .

البته این محدودیت باعث می شود این لامپ ها در فضای آزاد و در دمای زیر صفر درجه عملاً کارایی نداشته باشند.

در نتیجه نیاز برای جایگزینی این نسل به دلیل مخاطرات به وجود آمده و برای سلامتی و محیط زیست این بار  بسیار جدی تر از نسل اول احساس می شد.

نسل سوم :

لامپ های ال ای دی که پدیده ای در نور و صنعت روشنایی به وجود آوردند ،.

این نسل مصرف انرژی را کاهش دادند .

عمر مفیدشان 50 برابر لامپ های رشـته ای و 5 برابر لامپهای کم مصرف (CFL)  می باشد .

به دلیل نوع ساخـتارشان هرگونه طراحی به راحتی بر روی آن ها صورت می گیرد .

از پرتوهای ماوراء بنفش گازهای سمی و فلزات سنگین در آن خبری نیست .

هرگونه نورپردازی به راحتی با این نسل انجام پذیر است و به سرعت در حال توسعه و پیشرفت می باشد.

شرکت افق

روشنایی برای فضای سرپوشیده :

روشنایی برای فضای سرپوشیده به دو شرط مهم بستگی دارد .

یعنی اگر بخواهیم فضای سرپوشیده ای را به وسیله یک یا چند لامپ و چراغ روشن کنیم باید :

1. مساحت متر مربع آن مکان را به دست آوریم .
2. لومن چراغ یا لامپ مورد نظر را بدانیم .

برای روشـنایی مناسب یک فضا نیاز به رنگ نور یا دمـای نور مناسـب داریم که با CCT  مشــخص می شود و واحد آن کلوین است .

برای مثال :

دمای نور 3000 کـلوین یعنی نور آفتابی

دمای نور 4500 کلـوین یعنی نور استاندارد یا یخی

دمای نور 6500 کلوین یعنی نور مهتابی یا سـفید

بیشـترین انتخاب دمای نور بر اساس سلیقه ی افراد صورت می گیرد .

روشنایی برای فضای سرپوشیده-مقایسه نورها

اما بر اساس مهندسی نور بهترین نوع استفاده از نور به ترتیب زیر است :

• 3000 کلوین :

برای مکـان هایی که ما احـتیاج داریم زمان زیادی در آنجا باشـیم این نور بسیار آرامش بخش است .

می توان در  مکان هایی مثل سالن انتظار فرودگاه ها ، مطب پزشکان و ... از این نور استفاده کرد .

• 4500 کلوین :

در واقع نوری اسـتاندارد است برای مطالعه و همینطور مکان هایی که ما نیاز به تمرکز داریم .

مثل تـمامی مکان های آموزشی ، مـکان های مشاوره ای و ... .

در این مکان ها ما نیاز به فعالیت و هم نیاز به آرامش برای کار در زمان های زیاد داریم .

• 6500 کلوین :

این نور انرژی بسیار زیادی را ایجاد می کند .

برای محیط های فـعال و پویا مانند مکان های ورزشی ، مکان های تولیدی و کلیه مکان هایی که ما نیاز به تکاپو و فعالیت بالا داریم کاربرد دارد .

نکته :

توجه داشته باشیم سـن و جنسیت تأثیر بسیار زیادی در موارد بالا دارد .

با تحقیقات به عـمل آمده متوجه شدیم افراد با بالا رفتن سن دمای نور پایین تر را ترجیح می دهند .

شاخص کیفیت رنگ ها یا CRI بسیار مهم و با اهمیت است .

چرا که تعداد محدودی از رنگ ها را در هر منبع نورانی می توان قرار داد بر خلاف نور طبیعی که میلیون ها طیف رنگ را در خود جای می دهد .

در هر منـبع نوری ما محدودیـت رنگ ها را داریـم و آن را با CRI بیان می کنیم مثلا CRI>80 یعنی بیـش از 80 رنگ در این منبع نورانی قرار داده شده است .

مثال واقعی این شاخص در زندگی روز مره هنگامی که شـما به یک فروشـگاه پوشـاک مـراجعه می کنید و پیراهـن یا شـلوار سرمه ای را تقاضا می کنید با تعجب فروشنده رنگ مشکی را به شما می دهد وقتی شما اعتراض می کنید فروشنده به شما می گوید اگر این شلوار یا پیراهن را در نور بیرون از مغازه (در روز) ببرید مشاهده می کنید که رنگ آن سرمه ای است .

این نکته  CRI پایین روشنایی فروشگاه را نشان می دهد .

در واقع هر چه CRI عدد بالاتری باشد رنگ ها بیشتر به حالت طبیعی نزدیک می شوند .

تشخیص CRI در تاریک خانه :

در تاریک خانه می توان با جدول رنگ ها به راحتی CRI مشاهده کرد .

چرا که اگر CRI پایین باشد بیشتر رنگ ها به رنگ مشکی در می آیند .

ضمناً رنگ قرمز بسیار گران است .

حتی در لامپ ها و چراغ های با CRI بالا عدد این رنگ بسـیار پایین است .

در نتیجه ما در رنگ های قرمز معمولاً وضوح کمتری داریم .