رنگ و نور دو مقوله ی جدایی ناپذیر هستند که همیشه در کنار هم معنی پیدا می کنند .
شناخت رنگ هم مانند شناخت نور توجه بسیاری از دانشمندان را به خود معطوف کرده است .
برای مثال نیوتون کشف کرد که اگر نور سفید خالص را از یک منشور عبور دهد ، می تواند طیف نور مرئی را ایجاد کند .
یعنی با تجزیه نور سفید ، تفکیک طول موجهای مختلف تشکیلدهنده آن ها صورت می گیرد .
در اصل هر رنگ را می توان با توجه به طول موجش تعریف کرد چراکه طول موج ها در خودشان رنگی ندارند .
این چشم و مغز انسان است که به رنگها عینیت می بخشد .
برای مثال :
رنگ اشیاء به دو عامل بستگی دارد :
برای مشاهده رنگ یک جسم یا شئ نوری که به آن تابانده می شود باید دارای رنگ هایی باشد که جسم توانایی انعکاس آن ها را داشته باشد در غیر این صورت جسم سیاه دیده می شود .
برای نمونه یک کاغذ قرمز رنگ داریم :
این کاغذ را با نور سبز روشن خواهیم کرد .
به دلیل اینکه در نور سبز ، نور قرمزی وجود ندارد تا منعکس شود ما کاغذ را سیاه می بینیم .
در نتیجه همانطور که می بینید رنگ و نور کاملاً به یکدیگر وابسته هستند و برروی هم تأثیر گذارند .
نورپردازی نمای ساختمان بر چه اساسی انجام می شود ؟
طرح جامع شهری برای نورپردازی در اکثر کشورهای پیشرفته وجود دارد .
در حقیقت فقط شرکت هایی که مجوز فعالیت در بخش نورپردازی را دارند می توانند اقدام به نورپردازی ساختمان ها و نماهای مختلف کنند .
با توجه به شرایط موجود در هر مکان رنگ نور مشخص می شود .
معمولاً فقط دو رنگ نور اجازه فعالیت باهم را دارند و به راحتی می توان از ترکیب رنگی آن ها هم استفاده کرد .
نباید فراموش کرد که در نورپردازی یک مکان خاص ، باید تمام منطقه مورد بررسی قرار گیرد .
به طور مثال اگر در کنار یک آثار تاریخی اجازه نورپردازی به یک ساختمان مدرن داده شود ، مکان تاریخی را بسیار کم رنگ خواهد کرد .
نورپردازی نمای ساختمان
1- کاربری :
منظور از کابری یعنی ساختمان مورد نظر برای نورپردازی دارای چه کاربردی است ؟
سازمان دولتی یا خصوصی ، تجاری ، فرهنگی – هنری ، مذهبی ، پارلمان ، مسکونی و ...
به طور مثال برای یک سازمان دولتی یا پارلمان باید قدرت یادآوری شود ، در نتیجه شدت نور زیاد و رنگ نور سفید 6500 کلوین مناسب است .
برای مکان های مسکونی ؛ باید آرامش ، استراحت و حتی ایجاد حس صمیمیت درنظر گرفته شود پس رنگ نور 3000 تا 2700 کلوین مناسب است .
برای فضاهای فرهنگی ؛ باید پویایی ، آموزش ، خوراک درونی ، اطلاعات درونی و ذهن برتر در نظر گرفته شود در نتیجه رنگ نور 4000 تا 5000 کلوین مناسب است .
برای فضاهای مذهبی ؛ حس دعوت ، کنتراست معکوس ، رمز آلود بودن ، حس عرفان یعنی کلوین پایین که همان رنگ نور 2700 تا 3000 کلوین است .
2- موقعیت قرار گیری :
چه افرادی و از چه فاصله ای قرار است این نورپردازی را ببینند .
- همسایه ها چه کسانی هستند ؟
- نور معابر شهری چقدر تاأثیرگذار است ؟
- آلودگی نوری چقدر است ؟
- بیشترین جلب توجه تا چه متراژی از سطح زمین است ؟
3- معماری :
آیا فرد خاصی این معماری را انجام داده است ؟
اختلاف سطح ، شکل قرار گرفتن بنا و همینطور منبع نورانی در هر سازه مشخصات و داستان خود را دارد .
سه مورد بالا یعنی کاربری ، موقعیت قرار گیری و معماری به همراه محدودیت های اجرایی یک سناریوی نورپردازی را ایجاد می کنند .
لایه های نورپردازی ، لایه های همپوشاننده هستند که با هم ترکیب شده و یک اثر را خلق می کنند .
لایه بندی کردن در نورپردازی ، ایجاد چهارچوبیست برای درک بیشتر و بدست آوردن ترکیب هنر و زیبایی شناسی در طراحی نورپردازی .
لایه بندی در نورپردازی به ما این امکان را می دهد که عاقلانه ترین انتخاب را داشته باشیم .
ضمناً تمامی جوانب در هر لایه در نظر گرفته می شود و چیزی از قلم نمی افتد .
برای مثال :
یک اتاق غذاخوری را در نظر بگیرید .
این اتاق غذاخوری تنها یک لایه است و با یک عدد لوستر روشنایی مورد نیازش تأمین می شود .
برای ایجاد یک نور دراماتیک (DRAMATIC) به یک چراغ دیگر نیاز داریم مثل آباژور رومیزی یا یک چراغی که در مرکز فضا قرار بگیرد .
استفاده از یک چراغ دیگر ، به منظور ایجاد لایه ای دیگر انجام می پذیرد که نورپردازی تأکیدی نام دارد .
لوستر که وظیفه ی تأمین روشنایی اصلی را دارد لایه اول بوده و به جهت شکل تزیینی انتخاب می شود و نور دیگر باید به حالت نامشخص و مخفی باشد .
هر یک از لایه های نورپردازی به جهت تأمین روشنایی قسمتی از فضا استفاده می شوند .
در نتیجه مسئولیت هر کدام از لایه ها به صورت جداگانه است .
اما در کشور ما به دلیل عدم دقت در طراحی نورپردازی و همچنین عدم کنترل لایه ها ، در اغلب اوقات برای روشنایی قسمتی از فضا چند لایه باهم استفاده می شوند .
پلان نورپردازی نقشه ای است مخصوص طراحی سیستم نورپردازی و روشنایی .
این پلان یا نقشه با طراحی های پایه آغاز می شود و سپس به جانمایی علائم اختصاری روشنایی ختم می شود .
پلان نورپردازی-طراحی پایه پلان یک منزل مسکونی
امروزه تمامی این نقشه کشی ها و پلان بندی ها با استفاده از نرم افزارهایی همچون اتوکد صورت می گیرد .
همچنین چراغ های روشنایی که ما در آن مکان قرار است برای نورپردازی استفاده کنیم عموماً دارای علامتی اختصاری هستند .
این علائم اختصاری توسط کمیته بین المللی الکتروتکنیک (IEC) تعیین شده است .
در تمام دنیا برای ترسیم پلان های نورپردازی و روشنایی و برق از این علائم استفاده می شود .
[caption id="attachment_8293" align="aligncenter" width="898"] جدول علائم اختصاری در نقشه کشی روشنایی[/caption]
برچسب های نورپردازی تعیین کننده هویت و مشخصات چراغ های روشنایی روی پلان هستند .
این برچسب ها را با حروف الفبای انگلیسی (A,B,C) یا ترکیب الفبای انگلیسی و اعداد (A2 , X1) نشان می دهیم .
متداول ترین چراغ های روشنایی در تمامی پروژه ها با حرف A و به ترتیب B و C و ... مشخص می شوند .
با استفاده از علایم اختصاری و همینطور به کمک نرم افزار های طراحی به راحتی می توانیم بهترین پلان ها را طراحی کنیم .
در حقیقت مهم ترین قسمت طراحی در معابر عمومی در هنگام تاریکی ، تأمین نور مورد نیاز به منظور حفظ آرامش و امنیت فردی می باشد .
اگر میزان روشنایی بیش از نیاز باشد قطعاً با توجه به زمان بسیار طولانی در شب هنگام ، انرژی بسیاری به هدر می رود .
اگر این روشنایی کمتر از نیاز باشد قطعاً با صرف انرژی ، نتیجه مطلوب حاصل نشده است .
این میزان روشنایی طبق جدول استاندارد روشنایی معابر ایران ، مصوب وزارت نیرو مشخص و تدوین شده است .
حداقل میزان روشنایی در معابر محلی و مسکونی باید 4 لوکس باشد .
ولی این میزان در شریان های درجه یک مثل بزرگراه ها تا 13 لوکس هم می رسد .
با توجه به تأمین نور در فضاهای مشخص این امر کمی باید با توجه بیشتری صورت گیرد .
روشنایی معابر-بزرگراه ها و اتوبان ها
علاوه بر امنیت کامل فضاهای مورد نظر در صورتیکه دسته کلید یا هر شئ دیگری در هنگام تاریکی از دست شما بر زمین افتاد ، به راحتی بتوانید آن را پیدا کنید .
چراکه این لامپ ها عملکرد خوبی نخواهند داشت .
در نتیجه روشنایی معابر هم به اندازه روشنایی یک فضای سرپوشیده یا حتی منازل مسکونی از اهمیت ویژه ای برخوردار است .